Ερείπια και αναστηλώσεις: Προβλήματα ερμηνευτικής ανακατασκευής στην αιγαιακή αρχαιολογία

Ερείπια και αναστηλώσεις: Προβλήματα ερμηνευτικής ανακατασκευής στην αιγαιακή αρχαιολογία

Από τον Φώτη Τερζάκη

Γ. Χαμηλάκης - Ν. Momigliano (επιμ.)

Αρχαιολογία και ευρωπαϊκή νεωτερικότητα. Παράγοντας και καταναλώνοντας τους «Μινωίτες»

μτφρ.: Νίκος Κούτρας

Εκδόσεις του 21ου, σ. 384, ευρώ 31,65

Τα τελευταία τριάντα ή σαράντα χρόνια (εν πάση περιπτώσει, μετά τη δεκαετία του 1970), όσο οι θετικές επιστήμες και οι τεχνολογικοί κλάδοι προελαύνουν με διαρκώς αυξανόμενη ορμή και αυτοκατάφαση, οι λεγόμενες επιστήμες του ανθρώπου μοιάζουν να βυθίζονται σε ατέρμονη αυτοανασκόπηση και αυτοκριτική. Τρώνε τις σάρκες τους, θα μπορούσε να πει κανείς, εάν ήθελε να είναι δραματικός, πράγμα που ενδεχομένως αυξάνει από μια πλευρά την αυτοσυνειδησία τους, από την άλλη, όμως, μοιραία αποδυναμώνει την ικανότητά τους να συγκροτούν συνεκτικές αφηγήσεις νοηματοδότησης του παρόντος, τις οποίες η κοινωνία χρειάζεται και ζητάει απ' αυτές. Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι το έργο της αυτοκριτικής είναι περιττό· τουναντίον, θα έπρεπε να είναι αφετηριακό σημείο κάθε κοινωνικοϊστορικού αναστοχασμού, που στο πεδίο των θεσμοποιημένων λόγων επιτελεί ένα απαραίτητο εναρκτήριο καθήκον: αυτό που ονομάζουμε ιδεολογική κριτική, δηλαδή κριτική των ιδεολογικών επιστρώσεων, από τις οποίες καμία επιστημονική αγόρευση δεν είναι απαλλαγμένη. Ολα εξαρτώνται όμως από το πόσο διατεθειμένοι είμαστε ν' αναγνώσουμε καθαρά ένα ίζημα πραγματικού, το οποίο απελευθερώνεται με αυτόν τον τρόπο, που προϋποτίθεται όλων των ερμηνειών μας και συνιστά το πεδίο δοκιμασίας τους.

Αφορμή για τις σκέψεις αυτές μάς δίνει ο παρών συλλογικός τόμος, καρπός ενός ερευνητικού εργαστηρίου πάνω στην κρητική αρχαιολογία, που οργανώθηκε από τους επιμελητές, με τη βοήθεια του Filippo Μ. Carinci, στη Βενετία, μεταξύ 25 και 27 Νοεμβρίου του 2005. Ανάμεσα στους προσκεκλημένους περιλαμβάνονται αρχαιολόγοι (Γ. Χαμηλάκης, Ν. Momigliano, F. Blakolmer, Ρ. Militello, C. Morris, Α. Sherrat, L. Sjogren, J. Whitley, Α. Σημανδηράκη), κοινωνικοί ανθρωπολόγοι (Ρ. Duke), προϊστοριολόγοι (V. La Rosa), ιστορικοί (Φ. Κάραμποτ, C. Gere), επιμελητές αρχαιοτήτων (Κ. Lapatin, Ε. Σολομών) και ελληνιστές (F. Beaton, D. Roessel). Είναι οι συγγραφείς των 16 κειμένων του τόμου. Δεν πρόκειται όμως για ένα συνηθισμένο επιστημονικό συνέδριο, αυτό που φέρνει στον νου κάποιου ο τίτλος «Κρητική αρχαιολογία». Η πρόθεση των διοργανωτών, που βρίσκει πρόθυμη ανταπόκριση στις συμβολές των μετεχόντων, όπως διαπιστώνει κανείς αμέσως περιτρέχοντας τα κείμενα, είναι αυτό που λέμε «αποδομητική»: αντικείμενό του είναι όχι ακριβώς η Κρήτη της εποχής του Χαλκού, η λεγόμενη «Μινωική», αλλά η κατασκευή του μινωικού παρελθόντος μέσα από τις προϊδεασμένες ανασυστάσεις εκ μέρους των πρωταγωνιστών της θρυλικής ανακάλυψής της, και πρωτίστως του Αρθουρ Εβανς. Σημαντική συμβολή σε αυτή την κατασκευή είχαν, βεβαίως, και οι Ελληνες λόγιοι, από την ακαδημαϊκή συντεχνία που υποδέχτηκε την ανακάλυψη του Εβανς μέχρι τοπικούς παράγοντες, οι οποίοι διαχειρίστηκαν -και διαχειρίζονται- αυτή τη συγκεκριμένη εκδοχή παρελθόντος.

Μια και δεν έχω εδώ τον χώρο να εκθέσω την ειδική συμβολή καθενός από τους συγγραφείς, ας συνοψίσω το κεντρικό επιχείρημα που στηρίζεται σε διάφορες όψεις του από τα κείμενα του τόμου. Ο κρητικός πολιτισμός της εποχής του Χαλκού που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη ήταν, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ένας πολιτισμός πολύ διαφορετικός από τον κλασικό ελληνικό, με σαφέστατα ανατολικά στοιχεία. Ο ίδιος ο Εβανς, αντι-κλασικιστής εκ πεποιθήσεως, υπερτόνισε στις ανασυστάσεις του αυτή τη διαφορά, χρησιμοποιώντας αισθητικές επιρροές τής belle epoque, όπως το κυρίαρχο art nouvaux ύφος, κι επενδύοντας ιδεολογικά τις περιγραφές του με το φαντασιακό της μεγάλης ναυτικής αυτοκρατορίας (που ήταν στην πραγματικότητα η ιμπεριαλιστική Βρετανία). Ταυτόχρονα, το εύρημά του χαιρετίστηκε από τον ίδιο και τους συγχρόνους του ως ο «πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός», δυνάμει μιας «ευρωπαϊκότητας» που ο ίδιος επέβαλε μέσα από τις ευφάνταστες ανασυστάσεις του και ήταν πρόσφορη για πολλών ειδών ρητορικούς και ιδεολογικούς χειρισμούς.

Η υπαγωγή αυτού του πολιτισμού -για τον οποίον η ίδια η ονομασία «μινωικός» από τ' όνομα του μυθικού βασιλέα είναι καταχρηστική, υποβάλλοντας μια δυναστική αντίληψη, η οποία δεν τεκμηριώνεται επαρκώς από τα δεδομένα- στην ελληνική Ιστορία ως εναρκτήριο κεφάλαιό της συμπληρώθηκε από τις αξιώσεις του ελληνικού εθνικισμού, αλλά και από τις τοπικές πολιτικές βλέψεις μιας Κρήτης, η οποία στις αρχές του 20ού αιώνα διεκδικούσε την ένωση με την Ελλάδα και, κατ' αντίστροφη έννοια, τη μεγιστοποίηση των αποστάσεων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στο πλαίσιο αυτής της κατασκευής αποσιωπήθηκαν οι ενδείξεις περί κρητικών ανθρωποθυσιών, παραβλέφθηκε η μη ελληνική γλώσσα της Γραμμικής-Α και οι πιθανότατα ασιατικές ρίζες του λαού που τη μιλούσε, παρακάμφθηκαν αμήχανα όσα στοιχεία ήταν ασύμβατα με την «ελληνικότητα» των Μινωιτών και τα τολμηρά ανακατασκευασμένα σύμβολα του πολιτισμού τους εμβολιάστηκαν σε μια εθνική αφήγηση και χρήση που φτάνει σαφώς μέχρι την εμπορική και τουριστική διαφήμιση.

Οι κριτικές αυτές είναι εξαιρετικά βάσιμες κατά την κεντρική τουλάχιστον επιχειρηματολογική τους γραμμή και η επισήμανσή τους είναι ένα πολύτιμο βήμα για όποιον θέλει ν' ασχοληθεί σοβαρά με την προϊστορική Κρήτη. Διαφαίνεται όμως μία υπερκριτική διάθεση -οπωσδήποτε κυμαινόμενη στα διάφορα άρθρα-, η οποία καταχρώμενη την έννοια της «κατασκευής» τείνει να την εφαρμόζει εξίσου σε διαμετρικές υποθέσεις, με τίμημα να ραγίζει εσωτερικά το ίδιο το κριτικό επιχείρημα. Για παράδειγμα: «κατασκευή» είναι η συνέχεια ανάμεσα στον κρητικό και στον ελληνικό πολιτισμό (Χαμηλάκης, σελ. 197-219· Σημανδηράκη, σελ. 374-5), αλλά και η αντιπαράθεση εν είδει πολικών αντιθέτων Μινωιτών και Μυκηναίων (Roessel, σελ. 269-82) ή, ευρύτερα, ινδοευρωπαϊκών και προ-ινδοευρωπαϊκών λαών (Sherratt, σελ. 148-55)· «κατασκευή» είναι η υπόθεση μιας ιεραρχημένης δυναστικής κοινωνίας (Duke, σελ. 111, 116), αλλά και η φαντασίωση ενός πολιτισμού ειρηνόφιλου και κοινωνικά εξισωτικού (Roessel, σελ. 269-73)· «κατασκευή» είναι η μητριαρχική μυθολογία που προβάλλει αναδρομικά νεωτερικές ιδέες περί σεξουαλικής ελευθερίας και γυναικείας χειραφέτησης (Gere, σελ. 285-298 passim), αλλά και η πουριτανική επικέντρωση στα μητρικά στοιχεία της Θεάς (κατά το μονοθεϊστικό πρότυπο και στο πνεύμα της βικτοριανής εξύμνησης της οικογένειας) εις βάρος των σεξουαλικών της στοιχείων (Morris, σελ. 90-100). Ο Fritz Blakolmer, πάντως, από την πλευρά του, προειδοποιεί ότι πολλές από τις αμφισβητούμενες ανακατασκευές ενδέχεται να είναι πιο κοντά στο πρωτότυπο απ' όσο οι περισσότεροι επικριτές τους υποστηρίζουν, ενώ μια προσεκτικότερη εξέταση των λεπτομερειών δείχνει ότι πολλές πιθανολογούμενες επιρροές στην αναστηλωτική εργασία από νεωτερικά ύφη και ρεύματα μπορεί να αποκαλύπτουν στην πραγματικότητα αυθεντικές συμπτώσεις και αντιστοιχίες (σελ. 302-22).

Παρακάμπτω αναγκαστικά ένα σωρό άλλες ενδιαφέρουσες επισημάνσεις που συναντάει σποράδην κανείς στα κείμενα του τόμου, επειδή μ' ενδιαφέρει πρωτίστως να τονίσω με την ευκαιρία ένα ζήτημα αρχής: ο αποδομητικός άνεμος που πνέει τα τελευταία τριάντα χρόνια στις επιστήμες του ανθρώπου δεν πρέπει να θεωρείται ταυτόσημος με την κριτική της ιδεολογίας (παρότι κάποιες φορές εφαπτομενικά είναι)· συχνότερα γίνεται, στον επιστημολογικό του δογματισμό και στην προσποιητή του αξιακή ουδετερότητα, μια αντεστραμμένη εκδοχή του επιστημονικού θετικισμού. Υπάρχει όντως μια Κρήτη της εποχής του Χαλκού, την οποία έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, όπως κι αν θέλησαν να την ερμηνεύσουν αρχαιολόγοι, ιστορικοί και φιλόλογοι (και το πώς θέλησαν να την ερμηνεύσαν είναι επίσης αντικείμενο προς συζήτησιν). Το σε τελεταία ανάλυση ερώτημα, όμως, είναι: Τι μας μαθαίνουν όλες τούτες οι κοπιώδεις εργασίες γι' αυτή την Κρήτη; Προχωρούν όντως κατά τι σημαντικό τις γνώσεις μας για το προελληνικό Αιγαίο και την πρώιμη χαλκοκρατία απ' το σημείο που τις έφεραν, ας πούμε, ο George Thomson, οι ριτουαλιστές του Κέμπριτζ ή ο Vir Gordon Child; Γι' αυτό ακριβώς είναι που αμφιβάλλω.

Η ΠΟΛΥΧΡΩΜΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Amarildo Topalis video ancient art wasn't black&white

SCULTURE

http://www.youtube.com/watch?v=dixoeGWkWwM&feature=related

CRETE

http://www.youtube.com/watch?v=c9wq6pfpkSQ&feature=related

EGYPT

http://www.youtube.com/watch?v=fc01une2iqQ&feature=related

Η περιέργεια σκότωσε τον πιθηκάνθρωπο

Το απολαυστικό «προϊστορικό μυθιστόρημα» του Ρόι Λιούις που από το 1960 που εκδόθηκε ώς σήμερα έχει κάνει αλλεπάλληλες εκδόσεις

Της Τιτικας Δημητρουλια

ROY LEWIS

Γιατί έφαγα τον πατέρα μου

μετ.: Ελση Τσότση

εκδ. Αγρα

Σήμερα που η γνώση για τον προϊστορικό άνθρωπο έχει φτάσει σε αξιοσημείωτα επίπεδα και ο σχετικός προβληματισμός διαπερνά όλες τις συζητήσεις περί της ζωικής συνιστώσας του ανθρώπου, δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο πρώιμα καταγράφηκε το ενδιαφέρον αυτό στη λογοτεχνία, από τον 19ο αιώνα: στα μυθιστορήματα του Ιουλίου Βερν, στα έργα των αδελφών Ρονί (εκδ. Ζαχαρόπουλος), στα διηγήματα του Χ. Τζ. Γουέλς «A Story of the Stone Age» και «The Grizly Folk» αλλά και σε πολλά άλλα έργα του όπως το «Νησί του δόκτορος Μορώ», στο μυθιστόρημα του Τζακ Λόντον «Πριν τον Αδάμ» στις αρχές του αιώνα (εκδ. του 21ου) μεταξύ άλλων πολλών (για μια αναλυτική καταγραφή, βλ. Charles de Paolo, «Human Prehistory in Fiction», MacFarland, 2003). Στην πορεία λοιπόν συγκροτήθηκε μια υποκατηγορία της επιστημονικής φαντασίας, το «προϊστορικό μυθιστόρημα», στο οποίο ανήκει και το βιβλίο του γνωστού δημοσιογράφου Ρόι Λιούις (1913-1996), που έγραψε πολλά βιβλία κοινωνικής ιστορίας αλλά λογοτεχνικά υπήρξε συγγραφέας του ενός βιβλίου: του μυθιστορήματος «The Evolution Man», που από το 1960 που εκδόθηκε ώς σήμερα έχει κάνει αλλεπάλληλες εκδόσεις με διαφορετικούς τίτλους σε διάφορες γλώσσες και ο γνωστός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Τέρι Πράτσετ, πολύ γνωστός και στο ελληνικό κοινό, το χαρακτηρίζει «ένα από τα διασκεδαστικότερα βιβλία των τελευταίων 500.000 χρόνων». Το μυθιστόρημα λοιπόν με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Γιατί έφαγα τον πατέρα μου», με σαφή δηλαδή αναφορά στην πατροκτονία, πραγματική και όχι συμβολική, και την ανθρωποφαγία, γράφεται το 1960, μετά τη συνάντηση του Λιούις με τον ανθρωπολόγο Λούις Λίκι, και υπό την επίδραση της γοητείας που του ασκούν οι τελευταίες ανακαλύψεις. Τα ανθρωπολογικά ευρήματα πάντως και οι καινοφανείς ερμηνείες δεν γοητεύουν όπως φαίνεται μόνο τον Λιούις: το γεγονός ότι στη δεκαετία του 1960 αρχίζουν να προβάλλονται οι «Φλίντστοουνς» στην αμερικανική τηλεόραση δείχνει πόσο τα ζητήματα αυτά απασχολούσαν, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, την εποχή. Το μυθιστόρημα του Λιούις άλλωστε μοιράζεται με τους «Φλίντστοουνς» των Χάνα και Μπαρμπέρα τις τεχνικές της παρωδίας μέσα από τον αναχρονισμό, σε διαφορετικό φυσικά επίπεδο. Εφευρετικός πατέρας Ο Λιούις αφηγείται λοιπόν την ιστορία μιας οικογένειας πιθηκανθρώπων που εξελίσσονται σταδιακά, χάρη στον φιλοπερίεργο και εφευρετικό πατέρα, ο οποίος όταν το παρακάνει καταλήγει δεξιοτεχνικά στο στομάχι των οικείων του. Η διαφορά του μυθιστορήματος από προγενέστερα «προϊστορικά μυθιστορήματα» έγκειται στην προσέγγιση: ο Λιούις εξιστορεί τις δυσκολίες του ανθρώπου της Πλειστόκαινης από μια αστεία σκοπιά (σε αντίθεση με τον Λόντον, λόγου χάρη, όπου κυριαρχούν η περιπέτεια και η αγωνία). Ετσι, τα πραγματικά στοιχεία ως προς την εξέλιξη συνδυάζονται με στοιχεία του 1960 σε όλα τα επίπεδα, προκαλώντας αβίαστα το γέλιο και σχολιάζοντας όχι μόνο τις δυσκολίες της εξέλιξης αλλά και καυτά ζητήματα της εποχής: τις συγκρούσεις στην Παλαιστίνη, που εξηγούνται από τη φυσική τάση προς τις έριδες των ανθρωπιδών στην περιοχή· τις δύο τάσεις ως προς την αντιμετώπιση της τεχνολογίας και της εξέλιξης που προ πολλού έχουν σχηματιστεί, με εκπροσώπους τον Εντουαρντ-εφευρέτη, τον πατέρα, και τον αδελφό του Βάνια (άραγε τυχαίο το όνομα;), που διακηρύσσει την επιστροφή στα δέντρα· τις διαφορετικές θέσεις για την εμπορική διάθεση και το μοίρασμα της γνώσης – στοιχεία όλα πολύ επίκαιρα και σήμερα, όπου οι συγκρούσεις στην Παλαιστίνη συνεχίζονται, η γενετική θέτει διαρκώς νέα ηθικά ζητήματα, η τεχνολογία διχάζει και η ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα διακυβεύματα του Διαδικτύου και της κοινωνίας εν γένει. Ο Λιούις τα προσεγγίζει όλα αυτά μέσα από τις σταδιακές ανακαλύψεις των ηρώων του, που ξεκινάν τις περισσότερες φορές από την περιέργεια του πατέρα, και κυρίως από την αγωνία του για την εξέλιξη του είδους. Ετσι μαλώνει τις γυναίκες που δεν επιμένουν στη δίποδη βάδιση των νηπίων, ριψοκινδυνεύει για να φέρει τη φωτιά από τα ηφαίστεια και κάνει τα πάντα για να την αναπαράγει μόνος του, με αποτέλεσμα να κάψει ένα ολόκληρο δάσος, επιβάλλει την εξωγαμία βάζοντας τους γιους του να κυνηγήσουν κυριολεκτικά τις συντρόφους τους, άλλος για δύο βδομάδες, άλλος λίγο λιγότερο, ο τρίτος με τη γνωστή μέθοδο από το μαλλί και ρόπαλο στην κεφαλή. Εξαίρεση αποτελεί ο τρελός επιστήμονας, που τον κυνηγάει η γυναίκα τελικά γιατί δεν βλέπει φως. Παράλληλα, ο ακούραστος πατέρας οργανώνει την απαγωγή των γυναικών της οικογένειάς του από ξένους, ώστε να ολοκληρωθεί το σύστημα και παρακολουθούμε τη μοναδική θεία η οποία δεν απήχθη να τρέχει μόνη της πίσω από τους απαγωγείς φωνάζοντας να την περιμένουν κι αυτήν. Τα γεγονότα λαμβάνουν χώρα εκ παραλλήλου με συζητήσεις περί της διαλεκτικής στην επιστημονική γνώση, με εκτελέσεις και ανταλλαγές γκουρμέ συνταγών μαγειρικής μετά την ανακάλυψη του ψησίματος, με ψυχολογικές αναλύσεις περί της ανάδυσης των συναισθημάτων και άλλα πολλά. Ο δε πατέρας καταλήγει ψητός λόγω της προοδευτικότητάς του: οι οικείοι του δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τον καταιγιστικό ρυθμό των ανακαλύψεών του και αποφασίζουν να τον σταματήσουν οριστικά. Οπως φαίνεται, η εξέλιξη συνεχίζεται, τα διλήμματα παραμένουν και το χιούμορ δεν παρεμποδίζει τη σοβαρή αντιμετώπισή τους.

Hμερομηνία : 18/7/10 Copyright: http://www.kathimerini.gr

Η Ανθρωπολογία ψήφισε υπέρ του βασιλιά Φιλίππου

Ανθρωπολογική έρευνα στα οστά που βρέθηκαν στον βασιλικό τάφο επιβεβαιώνει πως ήταν θαµµένος ο πατέρας και όχι ο ετεροθαλής αδελφός του Μεγάλου Αλεξάνδρου Αρριδαίος -αποκλείοντας άλλη θεωρία.
Νέα επιχειρήµατα φέρνουν στο φως ανθρωπολόγοι, αντίθετα µε θεωρία που θέλει στη Μεγάλη Τούµπα της Βεργίνας να είναι θαµµένος ο Φίλιππος Γ΄ ο Αρριδαίος, γιος του Φιλίππου Β΄ και ετεροθαλής αδελφός του Αλεξάνδρου και όχι ο ίδιος ο µακεδόνας βασιλέας.
«Δεν πιστεύουµε πως η κατάσταση των οστών και οι συνθήκες ενταφιασµού ταιριάζουν µε τις περιγραφές για την ταφή του Αρριδαίου, της συζύγου και της πεθεράς του», κατέληξε ύστερα από έρευνα ο δρ Τζόναθαν Μασγκρέιβ του Πανεπιστηµίου του Μπρίστολ, στο Κέντρο Συγκριτικής και Κλινικής Ανατοµίας. Και υποστηρίζει σε δηµοσίευσή του στη διεθνή ιατρική επιθεώρηση «Ιnternational Journal of Μedical Sciences» πως τα σκελετικά ευρήµατα στον τάφο που ανέσκαψε ο Μανόλης Ανδρόνικος δεν συνδυάζονται µε τις ιστορικές πηγές που αναφέρονται στη ζωή, τον θάνατο και την ταφή του Αρριδαίου.

Το κρανίο που βρέθηκε στον τάφο ανήκει σε άνδρα και φέρει κάταγµα στο δεξί ζυγωµατικό οστό και ασυµµετρία στο δεξί τοίχωµα της γναθικής κοιλότητας. Σύµφωνα µε τις πηγές, ο Φίλιππος Β΄ έχασε το µάτι του κατά τη διάρκεια µάχης το 354 π.Χ., τραύµα που έχει σχέση µε τα ευρήµατα στον σκελετό.
Το χρώµα και οι γραµµές των οστών δείχνουν πως είχαν σάρκα πάνω τους όταν κάηκαν -εξ ου και είναι πράσινα- και πως η σάρκα δεν είχε αποσυντεθεί από την ταφή. Ο Αρριδαίος δολοφονήθηκε το φθινόπωρο του 317 π.Χ. Η σορός του, υποστηρίζουν µερικοί, ξεθάφτηκε και ξαναθάφτηκε τέσσερις έως 17 µήνες αργότερα. Η ύπαρξη ταφικής πυράς ωστόσο αποδεικνύει πως οι σοροί αποτεφρώθηκαν στη Βεργίνα. Δεδοµένου δε ότι τα αρχαία ταφικά έθιµα δεν επέτρεπαν στους ζωντανούς να έχουν απευθείας επαφή µε ένα σώµα σε αποσύνθεση, ο Αρριδαίος δεν θα είχε εκταφεί, µετακινηθεί και να έχει αποτεφρωθεί, αφήνοντας ένα πράσινο χρώµα στα οστά.
Ένα ακόµη στοιχείο που δεν επιβεβαιώνει τη θεωρία περί Αρριδαίου είναι το γεγονός πως οι πηγές αναφέρουν ότι τάφηκε µε τη σύζυγό του Ευρυδίκη και τη µητέρα της Κύννα. Ωστόσο ο εν λόγω τάφος περιείχε µόνο δύο σορούς. Η γυναίκα δε εκτιµάται πως όταν πέθανε ήταν µεταξύ 20 και 30 ετών, ενώ η Ευρυδίκη δεν πρέπει να ήταν πάνω από 19 ετών.

Δεν αµφισβητείται ο Μ. Ανδρόνικος
«Ο καθηγητής Τζόναθαν Μασγκρέιβ επανέρχεται µε τις απόψεις του ότι τα οστά τα οποία βρέθηκαν καµένα στον τάφο της Βεργίνας πρέπει να προσγραφούν στον Φίλιππο Β΄», δήλωσε χτες στα «ΝΕΑ» η µαθήτρια του ανασκαφέα της Βεργίνας Μανόλη Ανδρόνικου και καθηγήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Στέλλα Δρούγου. «Ως αρχαιολόγος δεν µπορώ να ελέγξω τα ανθρωπολογικά στοιχεία. Μου είναι γνωστή η άποψη του καθηγητή. Ωστόσο από την αρχαιολογική πλευρά ισχύει ό,τι έχουµε κατά καιρούς διατυπώσει και πιστεύουµε ότι ο µεγάλος τάφος ανήκει στον Φίλιππο Β΄».



Πηγή: Τα Νέα, 10/9/10

Μουσεία και Άτομα με Ειδικές Ανάγκες

Μουσεία και Άτομα με Ειδικές Ανάγκες

Η Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο άρθρο 27.1 αναφέρει: “Όλοι έχουμε το δικαίωμα να συμμετέχουμε ελεύθερα και να απολαμβάνουμε την καλλιτεχνική και πολιτιστική ζωή της Κοινότητας”.

Αυτό το δικαίωμα μπορεί να ισχύει μόνο εάν η ίδια η Κοινότητα άρει τα Εμπόδια πρόσβασης στους χώρους των καλλιτεχνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Η προσβασιμότητα και η ένταξη των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες στα Μουσεία υπακούει στο αξίωμα: “Να ζούμε μαζί με τους άλλους, με τις διαφορές μας, ωστόσο να αναγνωρίζουμε το δικαίωμα στη διαφορά”. Οι προσαρμογές που θα πρέπει να γίνουν, λοιπόν, θα είναι τέτοιες, ώστε τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες να μην αισθάνονται αποκλεισμένα από τις πολιτιστικές δραστηριότητες των άλλων συμπολιτών τους.

Όταν λέμε προσβασιμότητα, δεν εννοούμε μόνο τη δυνατότητα να φθάνουν οι επισκέπτες με άνεση στα εκθέματα, στις αίθουσες ενός Μουσείου, αλλά και όλες τις ενέργειες, όλες τις αντιδράσεις που περιμένει κανείς από έναν επισκέπτη, κατά τη διάρκεια της μουσειακής του αναζήτησης και εξερεύνησης.
Όταν λέμε Μουσεία για όλους, εννοούμε για κάθε είδους κοινό, χωρίς να ξεχνούμε: Τους ψηλούς, τους κοντούς, τους μύωπες, τους τυφλούς, τους μερικώς ακούοντες, τους έχοντες ανάγκη αναπηρικού αμαξιδίου, τους πολύ ευτραφείς και χωρίς να ξεχνούμε όλες τις ηλικίες της ζωής, τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και το σύνολο του κοινού που έρχεται ή που επιθυμεί να έρ-3ει σε ένα Μουσείο για να βρει ή να ξαναβρεί ένα αντικείμενο, να ονειροπολήσει, να νοσταλγήσει, να θαυμάσει, να μάθει. Ισως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα χα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες είναι αυτό της ενημέρωσης και πληροφόρησης που λείπει από την κοινωνία μας, την εκπαίδευση μας, τον πολιτισμό μας γενικά, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν συνεχώς εμπόδια σε κίνηση, εργασία, κοινωνική και πολιτιστική συμμετοχή. Δυστυχώς και τα Μουσεία δεν αποτελούν εξαίρεση.
Όμως, τα Μουσεία έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα πολύ μεγαλύτερη ίσως από άλλα δημόσια ή πολιτιστικά κτίρια. Αποτελούν το κριτήριο αξιολόγησης του πολιτιστικού και κοινωνικού επιπέδου μιας χώρας. Σήμερα, παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερη σημασία σε ό,τι αφορά την άμεση επαφή με την Ιστορία, την παράδοση και τις καλές τέχνες. Γα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες, μέσα στο «όρο του Μουσείου αναπτύσσουν την αισθητική τους ανταπόκριση όσον αφορά τα έργα τέχνης, καθώς και τη δική τους αισθητική καλλιέργεια. Μιας και γενικότερα είναι αποκλεισμένα από πολλές μορφές συμμετοχής και παρακολούθησης των πολιτιστικών δρωμένων, ο χώρος του Μουσείου αποτελεί για αυτά ένα χώρο όπου
μπορούν να βρουν πολλαπλά αισθητικά ερεθίσματα.
Παράλληλα -ιδιαίτερα τα άτομα με νοητική υστέρηση ή άλλες ψυχικές ή νοητικές παθήσεις- αποκτούν αίσθηση της Ιστορίας, της χρονικής διάστασης των γεγονόνων και μια πραγματικά πιο καθαρή αντίληψη του παρελθόντος μέσα από τη βίωση των μουσειακών εμπειριών. Τέλος, το σημαντικότερο επίτευγμα που πραγματοποιείται μέσα από τη μουσειακή εμπειρία είναι η κοινωνική ενδυνάμωση των μειονεκτούντων κοινωνικών ομάδων. Η συναισθηματική ανταπόκριση των ατόμων αυτών στα μουσειακά προγράμματα καθώς και η ενεργή τους συμμετοχή τους βοηθά σημαντικά στον τομέα της κοινωνικοποίησης τους και της κοινωνικής τους ενδυνάμωσης.
Τα Μουσεία για να είναι σε όλους προσιτά πρέπει να διαθέτουν τις εξής εξυπηρετήσεις:
1. Να υπάρχουν θέσεις στάθμευσης αποκλειστικά για ΑΜΕΑ.
2. Μια τουλάχιστον είσοδος του κτιρίου, κατά προτίμηση η κύρια, να είναι κατάλληλη και για άτομα με αμαξίδια.
3. Στους εκθεσιακούς χώρους προσοχή πρέπει να δίνεται στον τρόπο που εκτίθενται και προβάλλονται τα διάφορα ευρήματα, ώστε να μην αποτελούν εμπόδιο στην κίνηση και να είναι ορατά από όλες τις κατηγορίες των ατόμων.
4. Να υπάρχουν χώροι υγιεινής κατάλληλοι για ΑΜΕΑ.
5.0 εξοπλισμός του Μουσείου να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους τους επισκέπτες.
6.0 περιβάλλων χώρος να είναι προσεγγίσιμος από όλους.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν θεσμοθετημένες προδιαγραφές για τα Μουσεία γενικά, πολύ δε περισσότερο δεν υπάρχουν προδιαγραφές για την αυτόνομη διακίνηση των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες σε αυτά. * Η Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και συγκεκριμένα η Κατανομή Δράσεων για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες, επεδίωκε ανέκαθεν τη μέγιστη αυτο-εκπλήρωση για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες και την ανάπτυξη όλων των ταλέντων που διαθέτουν. Έτσι, ο μεγαλύτερος στόχος της Κοινότητας είναι να αυξήσει το βαθμό ανεξαρτησίας που απολαμβάνουν τα άτομα αυτά, στον τομέα του πολιτισμού. Η δημιουργικότητα αποτελεί όλο ένα και πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της ζωής των Ατόμων με Ε ιδικές Ανάγκες. Για το λόγο αυτό ιδρύθηκε, υπό την προτροπή της Επιτροπής, η ΕROCREA (Ευρωπαϊκή Οργάνώση για τη Δημιουργικότητα των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες) το Συμβούλιο της οποίας αποτελείται από τουλάχιστον έναν εκπρόσωπο του κάθε κράτους-μέλους της Κοινότητας. Στο πλαίσιο της οργάνωσης αυτής αναμένεται να πραγματοποιηθούν πολλά είδη δραστηριοτήτων σχετικά με τα Μουσεία, ειδικά σχεδιασμένες και προσαρμόσιμες σε Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Γενικά, οι διευκολύνσεις που υπάρχουν σε μερικά μεγάλα ή και μικρά Μουσεία περιλαμβάνουν πρόβλεψη αφής επιλεγμένων αντικειμένων, επιγραφές σε μπράιγ (σύστημα ανάγνωσης τυφλών) ή σε μεγάλα γράμματα, ξεναγήσεις με ακουστικά, μαγνητοφωνημένο υλικό και φωτογραφίες σε μεγέθυνση για τους μερικώς βλέποντες. Η τακτική μερικών Μουσείων να ζητούν προσυνεννόηση ή να περιορίζουν την άδεια αφής σε μία μόνο αίθουσα, αποσκοπεί μάλλον στο να βελτιώσει τον έλεγχο της κίνησης μέσα στο Μουσείο, παρά να δημιουργήσει διακρίσεις.
Στα Μουσεία όπου ενθαρρύνεται η εμπειρία συμμετοχής των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, οι συλλογές συνήθως αποτελούνται από μη εύθραυστα αντικείμενα, που είναι απολύτως γερά και δεν έχουν αιχμηρά άκρα.
Στο πλαίσιο των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων που διοργανώνει το ΥΠΠΟ τα τελευταία χρόνια, μελετάται ο τρόπος διεύρυνσης τους και η εκπόνηση προγραμμάτων ειδικών για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί μεγάλη ποικιλία από ειδικά σχεδιασμένο ερμηνευτικό και εκπαιδευτικό υλικό, όπως: Ομοιώματα, ζωγραφιές, τεχνουργήματα, φωτογραφίες, βίντεο (ειδικά μικρής διάρκειας). Θα πρέπει να υπάρξει όσο το δυνατό μεγαλύτερη και πιο ευφάνταστη χρήση όλων των μεθόδων παρουσίασης οι οποίες δεν βασίζονται αποκλειστικά στο γραπτό λόγο. Όλα αυτά, όμως, εξαρτώνται άμεσα από τους επαγγελματίες των Μουσείων. Όταν κάποιος θέλει να επικοινωνήσει με ένα κοινό, θα πρέπει να γνωρίζει τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα γίνει αυτό. Τα Μουσεία, τα ιστορικά ιδρύματα και το προσωπικό τους είναι ειλικρινά πρόθυμοι να βοηθήσουν τους επισκέπτες με ειδικές ανάγκες, αλλά δεν είναι σίγουροι πώς να το κάνουν.
Πρέπει, λοιπόν, να θέσουμε δύο βασικούς στόχους για τους επαγγελματίες των Μουσείων στο να υποδέχονται τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Πρώτα απ’ όλα, θα πρέπει να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες, τους μαθησιακούς τρόπους και τα κοινά ενδιαφέροντα αυτών των επισκεπτών και δεύτερον θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα παραπάνω έτσι ώστε να προσδιορίσουν εάν τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι αποτελεσματικά και κατάλληλα ή εάν θα έπρεπε να τροποποιηθούν. Έτσι, πρέπει εκτός από την προετοιμασία των κτιρίων και τους τρόπους πρόσβασης ή τα εκπαιδευτικά προγράμματα για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες, να προετοιμάσουμε και να εφοδιάσουμε με τις απαραίτητες γνώσεις και πληροφορίες το προσωπικό και τους επαγγελματίες των Μουσείων. Μόνο έτσι οι. χώροι και τα προγράμματα θα μπορέσουν να προσφέρουν στα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες το μέγιστο των “δυνατοτήτων’ τους. Οι σωστά συμπεριφερόμενοι επαγγελματίες του Μουσείου είναι ο κρίκος που θα ενώσει τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες μι την πολιτιστική μας κληρονομιά.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ
16-06-2004

Πηγή: news.disabled.gr

ΕΤΟΙΜΟΣ Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΠΤΕΡΟΥ ΝΙΚΗΣ

Λάμπει και πάλι ο ναός της Απτέρου Νίκης

Πρώτη καταχώρηση: Τρίτη, 7 Σεπτεμβρίου 2010, 17:50

Κατά ένα μέτρο ψηλότερος, απαλλαγμένος από την παρουσία ικριωμάτων και εργατών, στέκεται πλέον ο ναός της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη, όπως και άλλα μνημεία στον ιερό βράχο, πριν αρχίσει, τον Οκτώβριο, ο νέος κύκλος εργασιών στη δυτική πλευρά του Παρθενώνα και στα Προπύλαια.

Από το 1979, που ξεκίνησαν οι εργασίες στην Ακρόπολη, τα προβλήματα ήταν πολλά, καθώς πάντα προείχε η ασφάλεια των μνημείων και η αναστήλωση συχνά επεφύλασσε εκπλήξεις.

Το μνημείο της Απτέρου Νίκης, πολύπαθο από το 1687 ακόμη, όταν κατεδαφίστηκε από την τουρκική φρουρά (για να αντιμετωπιστεί η φρουρά των Βενετών του Μοροζίνι), αλλά και συχνά αναστηλωμένο -έστω και λανθασμένα το 2001- υιοθετήθηκε από την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων.

Πολλά μέλη του είχαν τοποθετηθεί σε λάθος θέσεις, ενώ η δυτική πλευρά έγερνε κατά 4,5 εκατοστά και οι οξειδώσεις είχαν φτάσει στον κατώτερο ναό, τον πώρινο της αρχαϊκής εποχής. Αυτή η τελευταία παρέμβαση, δηλαδή η τοποθέτηση μεταλλικής εσχάρας από ανοξείδωτο χάλυβα καθυστέρησε ακόμη περισσότερο τον χρόνο παράδοσης του μνημείου, επειδή δεν είχε προγραμματιστεί.

Τα έργα, ωστόσο, καθυστέρησαν και δύο ακόμη μελέτες. Ήταν αυτή της θέσης των λίθων της ζωφόρου και εκείνη της κατασκευής, από μάρμαρο, των λεοντοκεφαλών στις σίμες, κάτι που έγινε για πρώτη φορά στην Ακρόπολη.

Σημειώνεται ότι οι εργασίες αναστήλωσης έγιναν από την Υπηρεσία Αναστήλωσης Μνημείων Ακρόπολης σε συνεργασία με την Α’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων υπό την επίβλεψη της Επιτροπής Συντήρησης μνημείων Ακροπόλεως.

Ο ναός της Απτέρου Νίκης βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του Ιερού Βράχου, στη θέση όπου στα μυκηναϊκά χρόνια υπήρχε ο πύργος του τείχους, που προστάτευε την είσοδο στην Ακρόπολη.

Ο ναός κτίστηκε μεταξύ των ετών 426-421 π.Χ., σε σχέδια του Καλλικράτη, και αποτελεί το διάδοχο πρωιμοτέρων ναών, αφιερωμένων στην Αθηνά Νίκη.

Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει το οικοδόμημα ως ναό της Απτέρου Νίκης και παραθέτει την παράδοση, σύμφωνα με την οποία η Αθηνά απεικονιζόταν στο λατρευτικό της άγαλμα, χωρίς φτερά για να μένει πάντα στην Αθήνα.

Τελευταία ενημέρωση: Τρίτη, 7 Σεπτεμβρίου 2010, 17:50

Πηγή: zougla.gr

Who are you calling a Philistine? An intereview of archaeologist Dr Louise Hitchcock, excavator of Tell es-Safi/Gath (Israel)

Who are you calling a Philistine?

Volume 6 Number 9 September 6 - October 10 2010

University of Melbourne Archaeology PhD candidate, Amanda Mae Rose, holds a sealing, a device used to protect the contents of letters, jars, and even storerooms. Photograph courtesy Dr Louise A Hitchcock.

For the past four years, archaeologist Dr Louise Hitchcock has led a team of University of Melbourne students to dig at the site of Tell es-Safi/Gath in Israel. Voice spoke to Dr Hitchcock about her annual excursion as an area supervisor and the experience and training this offers students to work on an archaeological field at the crossroads of the Aegean, Canaanite, Israelite and Egyptian civilisations.

Where is Tell es-Safi/Gath?

Tell es-Safi/Gath is a commanding mound located on the border between the Judean foothills (the Shephelah) and the coastal plain (Philistia), approximately half way between Jerusalem and Ashkelon. At about 100 acres in size, it is one of the largest and most important pre-Classical archaeological sites in Israel, including remains from the Chalcolithic period through to the Crusader period.

How many students accompanied you on this dig?

I usually take around eight students, but thanks to recent funding by the Australian Research Council, this year I was able to triple the size of my excavation team to 24 students, from first-years through to postgraduates. Each year we are lucky enough to work closely with Professor Aren Maeir of Bar-Ilan University.

What is the historical context of the site?

Tell es-Safi/Gath is famous for being traditionally known as the biblical home of Goliath. It is also associated with the migration of and settlement by Aegean peoples after the collapse of Mycenaean civilisation at the end of the Bronze Age, around 1180 BCE. Our team works in the Philistine sector of the site where we’ve found locally-produced Mycenaean IIIC pottery just below the surface, along with evidence for ritual feasting, monumental architecture, and habitation areas.

How does this excursion align with your academic interests?

My interest in the Philistines stems from my specialisation in the archaeology of Prehistoric Greece and Cyprus, and in investigating the multicultural identity of the Philistines, which contains Aegean, Canaanite, Cypriot, and Anatolian components as well as influences from the neighbouring Egyptian civilisation.

Philistine material culture has many features associated with Cyprus and Aegean Greece including the introduction of hearths which were used alongside the Canaanite tabun (bread oven), notched animal scapulae associated with Cypriot culture, ceremonial vessels such as animal head cups, Aegean-style reel-shaped loom-weights, the earliest hydraulic plaster in the Levant, Aegean-style cooking pots, and feasting remains including pork. This distinguishes the Philistine culture from surrounding groups. Working at the site is a chance to study the emergence of a new cultural group.

Has your work at Tell es-Safi/Gath shed new light on old myths?

To be a ‘Philistine’ has entered our language to mean uncouth or barbaric, a perception deeply situated in biblical thought. Just as the Greeks described non-Greek neighbours as ‘Barbarians,’ so too did the biblical writers describe people settled along the southern coast of the Levant in derogatory terms. In contrast, our research at Tell es-Safi/Gath demonstrates that the Philistines were a sophisticated and artistic urban culture that positively influenced the surrounding region.

What new discoveries did your team make on this trip?

We made a lot of new and important finds. In one area, we found a new bread oven and floor areas with organic remains known as phytoliths and a large amphora. In excavating beneath the hydraulic cement we excavated last year, we uncovered a foundation deposit consisting of three cups. Foundation deposits often mark important building projects and the hydraulic cement we uncovered marks the earliest use of such a material in the Levant and has its closest parallel in Minoan Crete.

We also excavated a large courtyard area and found an array of items including a complete juglet, an undecorated sealing, and jewellery. The jewellery included a gold earring, a silver bead, and several faience and carnelian beads. We also began a scientific study of the chisel marks on a pavement uncovered in 2009, and obtained a 10th century BCE radiocarbon date for organic material found in the hearth which we uncovered in 2008.

The discovery of a second deposit of some remains of feasting included an assortment of animal bones, broken Mycenaean-style cups, and a bull figurine. This suggests that the area we’re excavating is closely associated with the Philistine temple located approximately 20 metres to the west.

We also completed a preliminary reading of the bones from feasting deposits we excavated in 2008 and 2009, which included a surprising array of food sources as well as ritual material that included a plaque of the goddess Astarte and an iron blade – a material introduced to the region by the Philistines.

In addition to the usual cattle, sheep, fish, and pig bones, we also identified dog and tortoise among the variety of animals used for food. Whereas grain was a staple in daily life in ancient times, consumption of a wide array of meat types points to a special occasion such as ritual feasting or special events sponsored by elites.

What’s on the horizon for your next excursion?

Our goal for the 2011 season is to expand our area horizontally in order to undertake a large exposure of the earliest Philistine levels of the site. A greater horizontal exposure will make it possible to improve our understanding of the daily life of the Philistines.

lahconfidential.blogspot.com